Μύθοι και πραγματικότητα στο Βυζάντιο

Τεχνολογία στο Βυζάντιο
από το Νίκο Περάκη και το Στέφανο Μπαμόπουλο

Picture
 Μέτρηση όγκου, μήκους και βάρους.

 Η μέτρηση των προϊόντων  γινόταν με ειδικές μονάδες μήκους, βάρους, όγκου και επιφάνειας Αρχικά. δεν υπήρχαν καθιερωμένα μέτρα, οπότε ήταν πολύ συχνές οι περιπτώσεις ασυνεννοησίας ή κι απάτης. Η κατάσταση αυτή, όμως, άλλαξε την εποχή του Ιουστινιανού, όταν και καθιερώθηκε ένα ενιαίο σύστημα μονάδων μέτρησης. Αυτό επετεύχθη μέσω της επιβολής της χρήσης των επισήμων σταθμών από την κρατική εξουσία. Για να γνωστοποιούνται σε όλους τους πολίτες τα μέτρα, υπήρχαν αντίγραφα, τα οποία τοποθετούνταν σε περίοπτη θέση σε κάθε χωριό ή πόλη. Με αυτόν τον τρόπο, καθίσταται και πιο δύσκολη  η εξαπάτηση των πολιτών από την πλευρά των εμπόρων, ενώ όσες φορές παρουσιαζόταν όντως περιστατικό απάτης, τιμωρούνταν οι παραβάτες σκληρά από το νόμο. Παρά την επιβολή των κοινών μέτρων σε όλη την αυτοκρατορία, υπήρχαν ορισμένες περιοχές, οι οποίες χρησιμοποιούσαν τις δικές τους μονάδες, είτε επειδή ήθελαν να διασώσουν τις παραδόσεις τους, είτε επειδή βρίσκονταν στα σύνορα κι είχαν επηρεαστεί από τους Ιταλούς ή τους Άραβες. 

Λεξικό μονάδων μέτρησης:

  • το καντάρι: μονάδα βάρους ίση με 56,4 κιλά (=44 οκάδες. 1 οκά = 1282 γραμμάρια.)
  • το καράτι: μονάδα μέτρησης βάρους πολύτιμων λίθων ίση με 0,2 γραμμάρια. Μονάδα αναλογίας καθαρού χρυσού εντός κραμάτων. Ο απόλυτα καθαρός χρυσός αντιστοιχεί σε 24 καράτια.
  • το κάρτο: το τέταρτο κάποιας ποσότητας.
  • το κεντηνάρι: (Βυζάντιο) μονάδα βάρους∙ αντιστοιχούσε σε 100 λίτρες, δηλαδή 32 1/2 χιλιόγραμμα περίπου.
  • το κοιλό: ογκομετρικό δοχείο και μονάδα μέτρησης δημητριακών που ποίκιλε από τόπο σε τόπο. Στην Ελλάδα, τα κοιλά είχαν χωρητικότητα 24 οκάδων.
  • ο κόκκος:    μονάδα μέτρησης βάρους νομισμάτων και πολυτίμων μετάλλων.
  • η κοτύλη: (από την ελληνορωμαϊκή περίοδο) μονάδα χωρητικότητας υγρών και ξηρών ισοδύναμη με 0,27 λίτρα.
  • το κοχλιάρι: (από την ελληνορωμαϊκή περίοδο) μικρό μέτρο χωρητικότητας για χρήση στη δοσολογία φαρμάκων. Προφανώς, αντίστοιχο με το σημερινό «κουταλάκι».
  • το κρασομίστατο:  ογκομετρικό δοχείο και μονάδα μέτρησης χωρητικότητας κρασιού, βλ. μίστατο.